Nieuwsbrief SEED (juni 2024)

Sociaal ondernemerschap en ecosysteemontwikkeling

Het Europese SEED-project brengt mbo-opleidingen en organisaties uit Finland, Italië en Nederland samen om sociaal ondernemerschap te bevorderen. Tijdens de eerste Learning Tour in Haarlem, georganiseerd door Stichting Stadsgarage en ROC Nova College, werden belangrijke inzichten en uitdagingen gedeeld. In deze nieuwsbrief special van Stichting Stadsgarage lees je meer over de voortgang en toekomstplannen van dit inspirerende Erasmus+ project!

• Hand-out om ecosystemen van sociale ondernemingen te versterken
• Advies per ecosysteem
• Overzicht van leerdoelen (modules) voor een programma over sociaal ondernemerschap
• Trainingsprogramma voor docenten
• Voorbeelden van inspirerende sociale ondernemers inclusief succesfactoren
• Overzicht van potentiële samenwerking met belanghebbenden per module
• Overzicht van samenwerking en uitwisseling met de internationale partners

De partners zullen onderzoek doen tijdens drie zogenaamde Learning Tours in Nederland, Finland en Italië. Tijdens een Learning Tour worden diverse belanghebbenden bevraagd, zoals lokale overheden, sociale ondernemers en onderwijsinstellingen. Andere interessante partijen kunnen zijn: samenwerkingsverbanden, gespecialiseerde organisaties op het gebied van sociaal ondernemerschap, vastgoedorganisaties, financiers, etc. Daarnaast wordt er literatuuronderzoek gedaan om een goed onderbouwd beeld te krijgen van de succesfactoren, uitdagingen en kansen voor de ontwikkeling van sociaal ondernemerschap in de regio.

De partners

De volgende zes partners uit Italië, Finland en Nederland zijn betrokken bij het project.

Gemeente Baronissi – Italië. De gemeente Baronissi (SA) ligt in de provincie Salerno, regio Campanië, in het zuiden van Italië. Het heeft een bevolking van ongeveer 17.000 inwoners. De lokale autoriteit heeft als missie de economische ontwikkeling van de lokale gemeenschap, de sociaal-culturele groei van de burgers en de integratie van jongeren op de arbeidsmarkt.

Essenia – Italië. Gevestigd in Salerno en gespecialiseerd in het ontwikkelen en implementeren van trainingsprogramma's en cursussen, evenals in het aanbieden van loopbaanbegeleidingsdiensten gericht op het uitvoeren van stages binnen Italiaanse en Europese bedrijven.

Nova College – Nederland. Biedt beroepsonderwijs en -opleiding aan voor scholieren en ook inleidend en gevorderd beroepsonderwijs en -opleiding voor volwassenen. Nova biedt meer dan 130 beroepsopleidingen aan ongeveer 12.500 studenten in de regio's Haarlem, Hoofddorp en Beverwijk, in het westen van Amsterdam.

Sakky – Finland. Een gezamenlijk gemeentelijk bestuur, eigendom van 16 gemeenten, die beroeps- en middelbaar onderwijs en opleiding biedt in de regio Noord-Savo, Oost-Finland. Sakky is een van de grootste aanbieders van middelbaar beroepsonderwijs in Finland, met meer dan 100 kwalificaties en ongeveer 8.000 voltijdstudenten per jaar.

Samiedu – Finland. Een middelbare beroepsopleiding in Savonlinna die bekend staat als een onderwijsinstelling van hoge kwaliteit en een uitstekende coördinator en partner in pedagogische ontwikkelingsprojecten. Ongeveer 1900 studenten, een derde studeert in het beroepsonderwijs, variërend in leeftijd van 16-60 jaar, voor verschillende basisberoepskwalificaties. Twee derde van het totaal aantal zijn volwassen studenten, ofwel in basisberoepsonderwijs, verdere of specialistische kwalificaties of in leerwerktrajecten.

Stichting Stadsgarage – Nederland. Stichting Stadsgarage is een ondersteuningsorganisatie voor sociaal en impact ondernemers in de stad Haarlem en de regio Kennemerland. Stadsgarage ontwikkelt programma's om de voorwaarden voor sociaal ondernemerschap te verbeteren. Het opereert als een platform met meerdere belanghebbenden en creëert verbindingen tussen (sociale) bedrijven, lokale overheden, kennisinstellingen, financiële instellingen en andere belanghebbenden die relevant zijn in het ecosysteem voor sociale bedrijven.

De eerste Learning Tour 

De eerste Learning Tour werd georganiseerd tussen 13 en 17 mei 2024 in Haarlem, Nederland. Stichting Stadsgarage en Nova College waren de gastpartners. Op maandag begon het team met een zelfevaluatie om de kennis van iedereen over sociaal ondernemerschap in Nederland vast te stellen. Dit werd gevolgd door een presentatie over de regio en een bezoek van de ambtenaar die verantwoordelijk is voor sociale ondernemingen van de gemeente Haarlem. Een voordeel voor sociale ondernemers in deze regio is het huidige politieke klimaat in de gemeente. Er zijn linkse partijen in het gemeentebestuur en linkse partijen worden vaak geassocieerd met thema's als sociale gelijkheid, duurzaamheid, klimaat en collectivisme. Hoewel er veel mogelijkheden zijn voor de ontwikkeling van sociaal ondernemerschap in de regio, is er niet veel aandacht voor de rol van het beroepsonderwijs hierin.

Een sterk punt in deze regio is de samenwerking tussen de gemeente en Stichting Stadsgarage. Ze hebben een actieplan opgesteld om impact ondernemen (vergelijkbaar met sociaal ondernemerschap) in de regio te stimuleren. Stichting Stadsgarage is verantwoordelijk voor de uitvoering van dit plan in opdracht van de gemeente. Ze hebben regelmatig vergaderingen over de ontwikkeling van het actieplan.

Op dinsdag nam een van de vertegenwoordigers van de gemeenteraad van Haarlem deel: Melissa Oosterbroek van Groen Links. Ze toonde haar passie om een leidende rol te spelen in de transitie van de gemeente naar een nog socialere, leefbare en duurzame stad.

Gedurende de week bezochten de partners verschillende sociale ondernemers: Turquoise, SMAAK, MeltUP, Spaarne Werkt, Brownies & Downies, Sûr Atelier, Conceptstore NYHAVN, Mama Gaia en Juttersgeluk. Hun passie was zeer inspirerend voor alle partners. Sociale ondernemers staan voor uitdagingen naast de gebruikelijke uitdagingen voor ondernemers. Bijvoorbeeld, als ze niet 'in de juiste hokjes passen' binnen verschillende administratieve sectoren, vinden ze het moeilijk om de ondersteuning te krijgen om het sociale bedrijf te starten. Ook kan het inkoopproces veel intensiever zijn voor sociale ondernemers.

De partners zagen mogelijkheden om de samenwerking tussen de ondernemers en het onderwijs te vergroten, bijvoorbeeld door studenten opdrachten of projecten uit te laten voeren om de ondernemers te ondersteunen.

Donderdag en vrijdag waren voornamelijk gewijd aan onderwijs en het bespreken van de volgende stappen in het project en ook het verduidelijken van de eindresultaten die het team wil leveren. Op donderdag presenteerde een docent van het Nova College hoe hij probeert studenten te inspireren en te ondersteunen om sociale ondernemers te worden. Een meer structurele aanpak zou wenselijk zijn.

Op vrijdag presenteerde Maarten Hogenstijn van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) meer theoretische kennis over verschillende onderzoeksmodellen met betrekking tot sociaal ondernemerschap. Maarten gaf ook inzicht in de minor Sociaal Ondernemerschap aan de HvA en deelde de eerste resultaten van een ander Europees project, dat de ontwikkeling van vaardigheden voor sociaal ondernemerschap bij basisschoolleerlingen bestudeert (IDEEC: Impact-Driven Entrepreneurship Education for Children).

Finse inzichten over sociaal ondernemerschap in Haarlem

Het Finse team identificeerde verschillende cruciale factoren voor de ontwikkeling van sociaal ondernemerschap in Haarlem, waarbij de nadruk lag op het belang van samenwerking, inspiratie en ondersteuningsstructuren. Succes in dit veld hangt sterk af van samenwerking met politici, scholen, ambtenaren en Stadsgarage. Daarnaast is het tonen van inspirerende voorbeelden van winstgevende sociale ondernemingen een belangrijke motivator.

Er zijn echter aanzienlijke uitdagingen. Het behouden van politieke steun na verkiezingen is een kritieke zorg, net als het navigeren door economische instabiliteit. Ondanks deze uitdagingen zijn er veelbelovende kansen. De groeiende behoefte aan sociaal ondernemerschap wordt gedreven door EU-wetgeving en een toenemend bewustzijn van duurzaamheid.

Niettemin vormen risico's zoals beperkende wetten en belastingen potentiële bedreigingen voor de vooruitgang. Om deze risico's te beperken, wordt geadviseerd om processen te vereenvoudigen, financiering aan te trekken en actief betrokken te zijn bij de gemeenschap. Een opvallend voorbeeld van inspirerend sociaal ondernemerschap voor het Finse team is Brownies en Downies, bekend om hun inspanningen voor de maatschappelijke integratie van mensen met een handicap.

Belangrijke vaardigheden voor sociale ondernemers zijn onder andere openheid, innovatie, samenwerking en creativiteit. In tegenstelling tot traditionele ondernemers geven sociale ondernemers prioriteit aan maatschappelijke voordelen boven louter winst. Onderwijsverschillen tussen Finland en Nederland spelen ook een rol. Finse scholen hebben over het algemeen minder autonomie en een hoger aandeel volwassen beroepsstudenten in vergelijking met Nederlandse scholen, waar er groeiende steun is voor sociaal ondernemerschap.

Enkele bevindingen van de Learning Tour

De reis begon met een discussie over de definitie van sociaal ondernemerschap en hoe het ecosysteem van sociaal ondernemerschap te definiëren. Op basis van een discussie en onderzoek koos het SEED-team de volgende definitie:

Social enterprises zijn onafhankelijke bedrijven die een product of dienst leveren en primair en expliciet een sociaal en/of milieudoel nastreven, dat wil zeggen dat ze op een ondernemende manier willen bijdragen aan de SDG's (Sustainable Development Goals).

Er zijn andere projecten betrokken bij ecosystemen rond sociaal ondernemerschap, zoals het Scentiss-project (27 partners), dat lokale ecosystemen in kaart brengt en analyseert, en de minor 'Ondernemerschap voor de Samenleving' van de Hogeschool van Amsterdam, die nieuwe economische denkwijzen, impactvolle leeromgevingen en transdisciplinariteit benadrukt. Studenten in deze minor werken aan hun eigen ideeën voor sociaal ondernemerschap, opdrachten vanuit het ecosysteem, of onderzoeksprojecten, volgens een gestructureerd proces van oriëntatie, ontwerp, implementatie en levering.

Een ander voorbeeld is het inspirerende programma dat het Fawaka-project omvat voor kinderen van 9-12 jaar en het IDEEC-project, dat ondernemerschapsonderwijs ondersteunt voor kinderen van 9-15 jaar in heel Europa. Het IDEEC-competentiekader, gebaseerd op het Europese Entrepreneurship Competence Framework (EntreComp), helpt bij de ontwikkeling van lesmateriaal voor leraren in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) in sociaal ondernemerschap.

Vervolg project

Het team heeft al een eerste concept gemaakt voor een hand-out om het ecosysteem van sociale ondernemingen te versterken. Dit moet worden verrijkt met de informatie die tijdens de Learning Tours in Finland (oktober 2024) en Italië (mei 2025) zal worden verzameld. In september 2024 zullen in elk land docenten in het mbo worden geïnterviewd om informatie te verzamelen over de manier waarop sociaal ondernemerschap en duurzaamheid worden gestimuleerd in de mbo-scholen, de vaardigheden en kennis die studenten moeten leren om een sociaal ondernemer te worden en hoe ze worden ondersteund.

De projecten hebben al enige impact gehad op de partners. Bijvoorbeeld, verbeterde contacten met de gemeente met betrekking tot sociaal ondernemerschap en meer focus op sociaal ondernemerschap in onderwijsprogramma's. Het SEED-project zal meer voorbeelden en uitwisseling opleveren en de SEED-deelnemers streven naar meer impact!

Ontvang updates over SEED

De ontwikkelingen en resultaten van het project, maar ook inspirerende voorbeelden en relevante informatie voor stakeholders worden gedeeld via de LinkedIn-projectpagina, de Stadsgarage nieuwsbrief en regelmatige updates op deze webpagina. Blijf dus op de hoogte!